ARTIKELS
FOTOREPORTAGE: Brussel, de hoofdstad van vintage winkelen
In veel Brusselse wijken zijn een hoop vintageboetieks te vinden. De wekelijkse en maandelijkse markten, de tweedehandswinkels, antiquairs, Brussel is bijna een tijdmachine die ons terug naar het verleden transporteert om de beste vintage aankopen te doen. Met dit in gedachten gingen wij opzoek naar leuke vintage winkels in Brussel, en maakten we een fotoreportage voor Project B. Alles kan gerecycleerd en getransformeerd worden en een nieuw leven krijgen, maar waar vind je de leukste items? De meest retrostijlen? Hier vind je een selectie van plaatsen die zeker een bezoekje waard zijn.
ARTIKEL: De lokale handelsmarkt van Brussel
Auteurs: Finne Bollen en Thi Lan Van Damme
Grootstad Brussel heeft een gevarieerd aanbod van winkels ter beschikking. Dit gaat zowel over grote ketens als over kleine handelaars. Maar welke impact heeft de opkomst van deze grote ketens op lokale handelaars? Zijn er bepaalde initiatieven die lokale handelaars hierin gaan ondersteunen? Heeft de Coronacrisis hier een bepaalde rol gespeeld? Door de jaren heen is de handelsmarkt aanzienlijk veranderd, er zijn dan ook telkens nieuwe uitdagingen en nieuwe plannen nodig. Binnen dit artikel bekijken we de huidige situatie van de handelsmarkt in Brussel, hoe ze ondersteund worden, hoe de markt zou kunnen evolueren en bekijken we hoe de balans tussen deze lokale handelaars en grote ketens vandaag is.
De huidige handelsmarkt
Grootstad Brussel heeft een gevarieerd aanbod van winkels ter beschikking. Dit gaat zowel over grote ketens als over kleine handelaars. Maar welke impact heeft de opkomst van deze grote ketens op lokale handelaars? Zijn er bepaalde initiatieven die lokale handelaars hierin gaan ondersteunen? Heeft de Coronacrisis hier een bepaalde rol gespeeld? Door de jaren heen is de handelsmarkt aanzienlijk veranderd, er zijn dan ook telkens nieuwe uitdagingen en nieuwe plannen nodig. Binnen dit artikel bekijken we de huidige situatie van de handelsmarkt in Brussel, hoe ze ondersteund worden, hoe de markt zou kunnen evolueren en bekijken we hoe de balans tussen deze lokale handelaars en grote ketens vandaag is.
De huidige handelsmarkt
Uit bovenstaande tabel kunnen we afleiden dat er ieder jaar een daling plaatsvindt in het aantal handelszaken in Brussel. In de eerste drie periodes is er een opvallende verandering opgetreden in de Brusselse kleinhandel. Winkels die zich specialiseren in persoonlijke uitrusting en, in mindere mate, winkels die dagelijkse benodigdheden verkopen, verminderen in aantal en worden vervangen door een groter aanbod van diensten, restaurants en, in mindere mate, winkels die gericht zijn op transport en woninginrichting.
Welke initiatieven bestaan er vanuit stad Brussel om lokale handelaars te steunen?
De steun kwam vooral op tijdens de coronaperiode. Stad Brussel bood op verschillende manieren hun steun aan. Verschillende steunmaatregelen werden genomen op federaal, regionaal en gemeentelijk vlak om de economische impact door het coronavirus zoveel mogelijk te beperken. Een van de initiatieven die vanuit Stad Brussel opgericht werd, zijn de ‘BXL-cadeaubonnen’. Wanneer er online een bon gekocht werd, bood Stad Brussel de koper nog eens gratis +20% extra aankoopwaarde. Handelaars konden zichzelf inschrijven om deel te nemen aan deze actie.
Drie overige initiatieven zijn:
Hoe de handelssector er idealiter over 10 jaar zal uitzien
Tegen het jaar 2030 is de commerciële sector in Brussel versterkt en hebben Brusselaars gemakkelijke toegang tot alledaagse producten en een hoogwaardig aanbod aan restaurants en cafés in hun buurt. De handelszaken zijn innovatief en de handelaren verdienen waardig aan hun activiteiten. Een meerderheid van de handelszaken volgt de principes van de circulaire economie en stimuleert korte ketens, of zijn maatschappelijk verantwoord. De verschillende wijken van het gewest hebben elk een sterke commerciële identiteit en worden vertegenwoordigd door handelaarsverenigingen die de lokale behoeften en kenmerken goed begrijpen.
Valkuilen en punten van verbetering in de huidige handelsmarkt
Handel wordt gezien als een krachtige motor van verandering en een middel om individuele emancipatie te bevorderen, met als doel het stimuleren van een moderne stedelijke economie die rekening houdt met sociale en ecologische externe effecten. De uitdagingen zijn dus de volgende:
Hoe ziet het evenwicht eruit tussen lokale handelaars en grote ketens?
Grote ketens hebben de bovenhand genomen de afgelopen jaren. Hoewel deze tendens over heel België waar te nemen is, scoort Brussel beter dan Vlaanderen en Wallonië. In Brussel gaat het om 10% minder zelfstandige handelszaken, in Wallonië 15% en in Vlaanderen 20%. Wel is één op de tien buurtwinkels weg uit het Brusselse, maar de resterende lokale winkels zijn de afgelopen tien jaar een kwart groter geworden. Zo ook is de beschikbare verkoopoppervlakte gegroeid, dit komt neer op 19m2 meer tegenover 2009. Opvallend is dat consumenten niet meer lokaal aankopen dan decennia terug, de groei is dus voornamelijk te wijten aan de demografische groei.
Heeft er sinds de Coronacrisis een verandering plaatsgevonden in het lokaal kopen?
De meest opvallende trend die zich heeft voorgedaan sinds Corona is de stijging in de e-commerce sector. Veel zaken waren tijdens de pandemie genoodzaakt om een webshop aan te maken of om deze te optimaliseren. Het was vrijwel ‘verplicht’ om zo de sluiting van de fysieke winkels te overleven. De online alternatieven en stijging in aankopen zijn ook na de Coronacrisis nog steeds aanwezig.
Wel werd het duidelijk dat grote winkelketens zich beter konden aanpassen aan deze online activiteiten. Dit valt te wijten aan hun groter vermogen tegenover lokale handelaars. Grote bedrijven hebben meer middelen en flexibiliteit om hun personeel nieuwe taken toe te wijzen. Zo was tijdens de lockdown de stijging van online aankopen aanzienlijk, in 2020 steeg deze met 33%. Ook de tweedehands handel kende een boost na de Coronacrisis, zowel het sociaaleconomische als het ecologische aspect worden steeds belangrijker.
Is het vandaag nog mogelijk voor kleine Brusselse handelaars om op te boksen tegen grote ketens?
Ja, volgens Van Assche, coördinator voor UNIZO Brussel, moeten lokale handelaars blijven inzetten op persoonlijke service, goede kwaliteit en diversificatie om zich zo af te zetten tegen de grote ketens. Het is ook belangrijk dat de buurtbewoners deze winkels blijven bezoeken. Zij geven vaak aan het jammer te vinden als een buurtwinkel sluit, maar staan er niet bij stil dat ze hier te weinig aankopen doen en hier dus meer zouden moeten winkelen om de problematiek aan te pakken.
Welke initiatieven bestaan er vanuit stad Brussel om lokale handelaars te steunen?
De steun kwam vooral op tijdens de coronaperiode. Stad Brussel bood op verschillende manieren hun steun aan. Verschillende steunmaatregelen werden genomen op federaal, regionaal en gemeentelijk vlak om de economische impact door het coronavirus zoveel mogelijk te beperken. Een van de initiatieven die vanuit Stad Brussel opgericht werd, zijn de ‘BXL-cadeaubonnen’. Wanneer er online een bon gekocht werd, bood Stad Brussel de koper nog eens gratis +20% extra aankoopwaarde. Handelaars konden zichzelf inschrijven om deel te nemen aan deze actie.
Drie overige initiatieven zijn:
- Financiële ondersteuning: De stad Brussel biedt financiële steun aan lokale handelaars via verschillende programma's.
- Advies en begeleiding: De stad Brussel biedt ook advies en begeleiding aan lokale handelaars via haar Economische Dienst.
- Evenementen en promotie: De stad Brussel organiseert regelmatig evenementen en acties om lokale handelaars in de kijker te zetten. Zo worden er bijvoorbeeld braderieën, kerstmarkten en andere evenementen georganiseerd waar lokale handelaars hun producten en diensten kunnen promoten.
Hoe de handelssector er idealiter over 10 jaar zal uitzien
Tegen het jaar 2030 is de commerciële sector in Brussel versterkt en hebben Brusselaars gemakkelijke toegang tot alledaagse producten en een hoogwaardig aanbod aan restaurants en cafés in hun buurt. De handelszaken zijn innovatief en de handelaren verdienen waardig aan hun activiteiten. Een meerderheid van de handelszaken volgt de principes van de circulaire economie en stimuleert korte ketens, of zijn maatschappelijk verantwoord. De verschillende wijken van het gewest hebben elk een sterke commerciële identiteit en worden vertegenwoordigd door handelaarsverenigingen die de lokale behoeften en kenmerken goed begrijpen.
Valkuilen en punten van verbetering in de huidige handelsmarkt
Handel wordt gezien als een krachtige motor van verandering en een middel om individuele emancipatie te bevorderen, met als doel het stimuleren van een moderne stedelijke economie die rekening houdt met sociale en ecologische externe effecten. De uitdagingen zijn dus de volgende:
- De algemene gezondheidstoestand van de handel beoordelen, met name na de crisis;
- De huidige situatie van de Brusselse handel op het vlak van duurzaamheid analyseren door rekening te houden met de sociale en milieudimensie;
- De communicatie aanpassen aan de verschillende doelgroepen, of het nu gaat om berichten, taalgebruik of gebruikte kanalen;
- Alle verkopers die dit willen ondersteunen, ongeacht hun ontwikkeling en transitie, met aanpassing aan de diversiteit van doelgroepen (transitie van milieubeheer naar fundamentele veranderingen in businessmodellen).
Hoe ziet het evenwicht eruit tussen lokale handelaars en grote ketens?
Grote ketens hebben de bovenhand genomen de afgelopen jaren. Hoewel deze tendens over heel België waar te nemen is, scoort Brussel beter dan Vlaanderen en Wallonië. In Brussel gaat het om 10% minder zelfstandige handelszaken, in Wallonië 15% en in Vlaanderen 20%. Wel is één op de tien buurtwinkels weg uit het Brusselse, maar de resterende lokale winkels zijn de afgelopen tien jaar een kwart groter geworden. Zo ook is de beschikbare verkoopoppervlakte gegroeid, dit komt neer op 19m2 meer tegenover 2009. Opvallend is dat consumenten niet meer lokaal aankopen dan decennia terug, de groei is dus voornamelijk te wijten aan de demografische groei.
Heeft er sinds de Coronacrisis een verandering plaatsgevonden in het lokaal kopen?
De meest opvallende trend die zich heeft voorgedaan sinds Corona is de stijging in de e-commerce sector. Veel zaken waren tijdens de pandemie genoodzaakt om een webshop aan te maken of om deze te optimaliseren. Het was vrijwel ‘verplicht’ om zo de sluiting van de fysieke winkels te overleven. De online alternatieven en stijging in aankopen zijn ook na de Coronacrisis nog steeds aanwezig.
Wel werd het duidelijk dat grote winkelketens zich beter konden aanpassen aan deze online activiteiten. Dit valt te wijten aan hun groter vermogen tegenover lokale handelaars. Grote bedrijven hebben meer middelen en flexibiliteit om hun personeel nieuwe taken toe te wijzen. Zo was tijdens de lockdown de stijging van online aankopen aanzienlijk, in 2020 steeg deze met 33%. Ook de tweedehands handel kende een boost na de Coronacrisis, zowel het sociaaleconomische als het ecologische aspect worden steeds belangrijker.
Is het vandaag nog mogelijk voor kleine Brusselse handelaars om op te boksen tegen grote ketens?
Ja, volgens Van Assche, coördinator voor UNIZO Brussel, moeten lokale handelaars blijven inzetten op persoonlijke service, goede kwaliteit en diversificatie om zich zo af te zetten tegen de grote ketens. Het is ook belangrijk dat de buurtbewoners deze winkels blijven bezoeken. Zij geven vaak aan het jammer te vinden als een buurtwinkel sluit, maar staan er niet bij stil dat ze hier te weinig aankopen doen en hier dus meer zouden moeten winkelen om de problematiek aan te pakken.
Bronnenlijst
De Brusselse handel in cijfers: Evolutie van het regionale handelslandschap. (2017). In Perspective Brussels. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://perspective.brussels/sites/default/files/documents/debrusselsehandelincijfers_.pdf?fbclid=IwAR0ShdCZFsriFU0X25Rs7kM1Og4Fc_AK2dHi3ljKQOXXc5WJ_ifOuPSPF9c
GEWESTELIJKE STRATEGIE VOOR ECONOMISCHE TRANSITIE 2022 - 2030. (2022). In shifting economy brussels. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://shiftingeconomy.brussels/wp-content/uploads/2022/04/ShiftingEconomy-Brochure-NL.pdf
Steunmaatregelen voor handelaars. (2022, 22 september). Stad Brussel. https://www.brussel.be/steunmaatregelen-voor-handelaars
Steun de lokale handel met een BXL-cadeaubon! (2021, 18 juni). Stad Brussel. https://www.brussel.be/cadeaubon#:~:text=De%20'BXL%2Dcadeaubonnen'%20zijn,te%20nemen%20aan%20de%20actie
De Brusselse handel in cijfers: Evolutie van het regionale handelslandschap. (2017). In Perspective Brussels. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://perspective.brussels/sites/default/files/documents/debrusselsehandelincijfers_.pdf?fbclid=IwAR0ShdCZFsriFU0X25Rs7kM1Og4Fc_AK2dHi3ljKQOXXc5WJ_ifOuPSPF9c
GEWESTELIJKE STRATEGIE VOOR ECONOMISCHE TRANSITIE 2022 - 2030. (2022). In shifting economy brussels. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://shiftingeconomy.brussels/wp-content/uploads/2022/04/ShiftingEconomy-Brochure-NL.pdf
Steunmaatregelen voor handelaars. (2022, 22 september). Stad Brussel. https://www.brussel.be/steunmaatregelen-voor-handelaars
Steun de lokale handel met een BXL-cadeaubon! (2021, 18 juni). Stad Brussel. https://www.brussel.be/cadeaubon#:~:text=De%20'BXL%2Dcadeaubonnen'%20zijn,te%20nemen%20aan%20de%20actie
INFOGRAPHIC: Hoe kijkt de consument naar grote ketens en naar lokale handelaars in Brussel?
Als onderdeel van een onderzoek naar lokale kledingwinkels in Brussel is er een enquête uitgestuurd naar Vlaamse jongeren. Door middel van deze enquête wordt er een antwoord gevonden op de vraag: ‘Hoe kijkt de consument naar grote ketens en naar lokale handelaars in Brussel?’. Van alle respondenten komt 80% niet uit Brussel. De meeste respondenten bezoeken de Brusselse winkelstraten een paar keer per jaar. Over het winkelaanbod is 75% tevreden. Wanneer de respondenten kledingwinkels bezoeken, kiezen ze vaak voor de grotere ketens. De rest kiest voor tweedehandswinkels en een enkeling bezoekt lokale boetiekjes. Van alle respondenten kent 60% één of meerdere lokale kledingwinkels. Maar de meeste bezoeken deze zelden of maar een paar keer per jaar. De redenen die zij geven om wél te shoppen bij lokale kledingwinkels zijn: om lokale verkopers te steunen, omdat het unieke kleding verkoopt, het is gezellig, leuker en rustig en ecologisch verantwoord. Redenen van de respondenten om niet langs te gaan bij lokale kledingwinkels zijn: Het is duur, niet trendy, moeilijk te vinden, vaak op vrouwenkleding gericht, minder online bereikbaar of ze kennen er geen of hebben geen tijd. Om jongeren toch aan te trekken zijn er volgens de respondenten verschillende manieren. Zo kan de promotie beter door meer reclame te hebben, mond-tot-mondreclame en promotie door de stad. Ook online aanwezigheid zoals sociale media en webshops, wegwijzers of een centrale app vinden ze goede manieren. Verder helpt een goede ligging en een frisse uitstraling, maar het aanbod moet goedkoper en ze zouden ook plussize maten moeten aanbieden. Bovendien zou studentenkorting kunnen kunnen helpen om jongeren te trekken. Met deze vergaarde kennis is er een beter beeld over de huidige situatie omtrent lokale handel en jongeren in Brussel.
Auteurs: Thi Lan Van Damme, Finne Bollen, Louise Vilenne en Iris van Diggele